جلسه ششم
عوامل حفاظتی از مغز ونخاع
در کل با سه عامل که از مغز و نخاع محافظت می کنند آشنا خواهیم شد:
- استخوان های جمجمه و ستون مهره
- پرده های مننژ
- سد خونی – مغزی
استخوان های جمجمه و ستون مهره: اولین عامل حفاظتی مغز و نخاع استخوان های جمجمه و ستون مهره است و که از مغز جمجمه محافظت می کند و از نخاع ستون مهره محافظت می کند.
- استخوان جمجمه از نوع استخوان های پهن است و ستون مهره نیز از نوع نامنظم می باشد.
- بین استخوان ها مفصل وجود دارد و جمجمه نیز از چندین استخوان تشکیل شده است که بین آن ها مفصل مشاهده می شود. نوع مفصل جمجمه از نوع ثابت و ستون مهره نیز از نوع لغزنده می باشد.
پرده های مننژ: پرده های مننژ عواملی هستند که همانند یک ضربه گیز عمل می کنند. در کل سه پرده از جنس بافت پیوندی داریم که بین این سه پرده را مایع مغزی – نخاعی پر می کند. هنگامی که ضربه ای به مغز یا نخاع فرد وارد می شود این پرده ها و مایع بین ان ها همانند ضربه گیر عمل می کنند و اجازه نمی دهند آسیبی به مغز و نخاع وارد شود.
- جنس پرده های مننژ از نوع بافت پیوندی است و هم در مغز و هم در نخاع مشاهده می شود.
- پرده های مننژ در مغز از زیر جمجمه شروع می شود و پس از پرده های مننژ به ماده خاکستری می رسیم.
- داخلی ترین پرده مننژ ب قشر مخ اتصال دارد و علاوه بر حفاظت در تغذیه آن نیز نقش دارد.
- در نخاع پرده های مننژ از زیر ستون مهره شروع می شود و پس از پرده های مننژ به ماده سفید نخاع می رسیم.
سد خونی – مغزی: در سد خونی مغزی این مویرگ ها هستند که شرکت دارند.
در کل سه نوع مویرگ در بدن ما وجود دارد:
- مویرگ های پیوسته
- مویرگ های ناپیوسته
- مویرگ های منفذ دار
بین این سه نوع مویرگ، مویرگ های پیوسته هستند که در مغز و نخاع قرار گرفته اند. به دلیل این که مغز و نخاع دارای حساسیت می باشد نسبت به موادی که به آن ها وارد می شود به همین خاطر مویرگ هایی هم که در مغز و نخاع قرار دارند باید به هر ماده ای اجازه عبور ندهند.
مویرگ های پیوسته فقط به برخی از مواد مانند گلوکز، اکسیژن، کربن دی اکسید، آمینو اسید و برخی دارو اجازه عبور می دهد. به این عامل که هر ماده را به داخل مغز نمی گذارد سد خونی – مغزی می گوییم. اگر این سد در نخاع باشد به آن سد خونی – نخاعی خواهیم گفت.