جلسه نهم
اعتیاد
اگر بخواهیم اعتیاد را در یک جمله تعریف کنیم:
اعتیاد وابستگی همیشگی به مصرف یک ماده یا انجام یک رفتار خاص است که ترک آن مشکلات جسمی و روانی برای فرد به وجود می آورد.
به عنوان مثال برخی افراد اعتیاد به استفاده از تلفن همراه دارند و در صورتی که نباشد دچار مشکلاتی می شود این نوع اعتیاد نوعی اعتیاد روانی و رفتاری است.
در مقابل اعتیاد های روانی و رفتاری برخی از اعتیاد ها نیز جسمی و روانی است که در اثر مصرف برخی مواد اعتیاد اور در فرد به وجود می آید از جمله این مواد:الکل، کوکائین، نیکوتین، هیروئین، مورفین و کافئین می باشد.
در کل مراحل به وجود آمدن اعتیاد در افراد معتاد به صورت زیر است:
- برای اولین فرد به صورت اختیاری اقدام به مصرف می کند یعنی همه افرادی که چار اعتیاد هستند به صورت اختیاری در مراحل اولیه اقدام به مصرف می کنند.
- در صورتی که فرد چندین بار این مواد را مصرف کند دچار میل شدیدی نسبت به مصرف این مواد می شود.
- اعتیاد هم می تواند دائمی باشد و هم ممکن است موقتی باشد.
- اعتیاد نوعی بیماری محسوب می شود که برگشت پذیر است اما پس از سال ها نیز فرد در خطر ابتلادی دوباره قرار دارد.
- مواد اعتیاد آور بر سامانه کناره ای تاثر می گذارد و باعث می شود ز سامانه کناره ای دوپامین ترشح شود.
- دوپامین نوعی ناقل عصبی است که باعث ایجاد حالت سرخوشی و لذت می شود. با ادامه مصرف به همان میزان میزان ترشح دوپامین کمتر می شود و در نتیجه فرد احساس کسالت و خستگی بی حوصلی و افسردگی می کند.
- برای این که آن احساس اولیه در معتاد رخ دهد باید همان میزان دوپامین ترشح شود در نتیجه فرد میزان مصرف خود را افزایش می دهد.
- مواد اعتیاد آور بر قسمت هایی از قشر مخ که در پردازش اطلاعات دارای نقش مهمی هست تاثیر می گذارد در نتیجه فرد در قضاوت تصمیمی گیری و خودکنترلی دچار ضعف می شود.
- مواد اعتیاد آور اثر خطرناک تری بر مغز نوجوانان دارد به دلیل این که مغز نوجوانان در حال رشد است.
- اثرات مواد اعتیاد آور بر روی مغز می تواند برگشت ناپذیر باشد.
- در شکل زیر هر چه رنگ گرم تر می شود( به سمت نارنجی و قرمز می رود) افزایش مصرف گلوکز در مغز را نشان می دهد.
- برای بررسی تاثر مواد مخدر بر روی مغز انسان میزان مصرف گلوکز توسط مغز را مورد بررسی قرار می دهند.
- هر چقدر میزان مصرف گلوکز بیشتر باشد میزان فعالیت مغز نیز بیشتر است.
- مغز از گلوکز برای تامین انرژی خود استفاده می کند.
- 10 روز پس از مصرف مواد مخدر در مغز انسان میزان مصرف گلوکز کاهش پیدا میکند. یعنی میزان فعالیت مغز فرد معتاد کمتر می شود.
- دقت کنید که به صورت کامل مصرف گلوکز 10 روز پس از مصرف از بین نمی رود بلکه مصرف گلوکز وجود دارد اما میزان آن کم می شود. حتی بخش های زرد رنگ هر چند به مقدار کم 10 روز پس از مصرف نیز وجود دارد اما بخش قرمز و نارنجی رنگ به طور کامل از بین می رود.
- 100 روز پس از مصرف میزان مصرف گلوکز در مغز بیشتر می شود اما دوباره به حالت طبیعی بر نمی گردد..
- در بخش پیشیم مغز بهبودی نسبت به بخش پسین مغز کمتر است.
الکل نوع دیگری ماده اعتیاد آور است:
- بستگی به نوع نوشیدنی میزان الکل در ان ها متفاوت است.
- الکل در میزان کم نیز فعالیت بدن را تحت تاثر قرار می دهد.
- الکل به راحتی می توان از دستگاه گوارش جذب شود و حتی می تواند از سد خونی مغزی نیز عبور و وارد مغز شود.
در کل الکل اثرات زیر را بر روی بدن می گذارد:
- علاوه بر این که بر فعالیت دوپامین تاثیر میگذارد ناقل های عصبی بازدارنده و تحریک کننده دیگری را نیز مورد تاثیر خود قرار می دهد.
- چون بر روی دوپامین اثر می کند پس در احساس سرخوشی و لذت در فرد تاثیر گذار است.
- فعالیت های بدن را کاهش می دهد همانگی اعضای بدن را با یکدیگر کم می کند و باعث اختلال در گفتار می شود.
- چون در نتیجه مصرف الکل فعالیت های مغزی کاهش پیدا می کند مدت زمان مورد نیاز برای واکنش به نحرک ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
- مشکلات کبدی،سکته قلبی و سرطان نیز از عوارض مصرف الکل است.
- اگر با نوک تیغه جراحی در بین دو نیمکره مخ و جلوی رابط یک برش کم عمقی ایجاد کنیم شکل سمت چپ را مشاهده خواهیم کرد.
- همان طور که میبینید رابط پینه ای و سه گوش باعث ارتباط بین دو نیمکره های می شود در این شکل کاملا واضح قابل رویت هست.
- رابط سه گوش پایین تر از رابط پینه ای قرار گرفته است.
- بخشی به نام اپی فیز پایین تر از رابط پینه ای و سه گوش می باشد.
- برجستگی های چهارگانه در بخش مغز میانی وجود دارد که در این تصویر نیز مشاهده می شود.
- در واقع برجستگی خای چهارگانه در فاصله بین مخچه و اپی فیز قرار دارد.
- همان طور که از اسم این برجستگی ها می دانید چهار برجستگی خواهیم داشت که دو برجستگی بالایی اندازره بزرگ تری نسبت به برجستگی های پایینی خواهد داشت.
- در دو طرف رابط پینه و سه گوش بطن های یک و دو مشاهده می شود که بطن یک در یک سمت و بطن دو در سمت دیگر قرار دارد.
- اجسام مخطط در داخل بطن های 1 و 2 وجود دارد.
- مایع مغزی و نخاعی که از نوعی مویرگ ترشح می شد نیز در داخل بطن های یک و دو قرار دارد.
- در زیر رابط سه گوش تالاموس قرار دارد.
- در پشت تالاموس نیز بطن سوم را خواهیم داشت.
- اگر مخچه را نیز برش عرضی دهیم درخت زندگی را در مرکز آن مشاهده خواهیم کرد.
نخاع
نخاع درون ستون مهره قرار دارد و همان طور که گفته بودیم اولین عامل حاظتی نخاع همین ستون مهره است در دومین مرحله پرده های مننژ در نخاع قرار دارد و در وهله آخر این سد خونی نخاعی بود که از نخاع محاغفظت می کرد. نخاع از قسمت پایین بصل النخاع تا دومین مهره کمری ادامه پیدا میکند.
بصل النخاع جزئی از مغز است و جز نخاع محسوب نمی شود بلکه رابط بین نخاع و مغز می باشد.
نخاع تا قسمت انتهایی کمر ادامه پیدا نمی کند بلکه نخاع را تا دومین مهره کمری می توانیم ببینیم.
نخاع در واقع رابط بین دستگاه عصبی مرکزی و دستگاه عصبی محبطی می باشد و همانند تونلی است که پیام های حسی از طریق این تونل به سمت مغز می روند به همین خاطر است که اگر فردی دچار قطعی نخاع شود این تونل در ان فرد بطع می شود و دچار فلج خواهد شد.
در ارتبط با نخاع به نکات زیر توجه کنید:
- نخاع مرکز برخی از انعکاس های بدن است. دقت کنید که نخاع مرکز همه انعکاس ها نیست. در انعکاس هایی که مرکز ان ها نخاع می باشد مغز درگیر نمی شود در نتیجه سرعت عکس العمل در چنین مواقعی زیاد است.
- 31جفت عصب نخاعی در بدن ما وجود دارد که هر یک از این عصب ها دارای دو ریشه هستند که شامل ریشه شکمی و ریشه پشتی می شود.
- 31 جفت عصب نخاعی یعنی 62 عصب نخاعی و هر عصب نخاعی چون دو ریشه دارد در مجموع 124 ریشه پشتی و شکمی در بدن ما وجود دارد.
- در ریشه های شکمی نورون حسی قرار دارد که پیام ها از اندام ها به دستگاه عصبی مرکزی می آورد و در ریشه پشتی نیز نورون حرکتی قرار گرفته است که پیام ها را از نخاع خارج می کند.
- ریشه های پشتی و شکمی هر دو به ماده خاکستری وارد می شوند.
- نورون رابط در ماده خاکستری قرار گرفته است که بین نورون های حسی و حرکتی ارتباط برقرار می کند.
- هر جفت عصب نخاعی یعنی دو عصب نخاعی که هر کدام از یک سمت نخاع وارد نخاع می شود.
