جلسه نهم
نحوه عملکرد پادتن ها
گفتیم که پادتن ها به صورت محلول در خون، لنف و مایع بین یاخته ای مشاهده می شوند و در صورتی که میکروب ها را ببینند آن ها را نابود و یا بی اثر می کنند.
پادتن ها در صورت اتصال به پادگن آن ها را غیر فعال می کند روش هایی که پادتن پادگن ها را غیر فعال می کند به صورت زیر است:
- خنثی سازی: در این روش پادتن ها، میکروب مورد نظر را احاطه و به آن ها می چسبند و اجازه فعالیت به پادگن را نمی دهند. چندین پادتن در خنثی سازی مشارکت می کند. با احاطه شدن پادگن ها امکان اتصال پادگن بر یاخته های بدن و اثر بر روی ان ها وجود ندارد. در این روش پادتن ها بر روی یک میکروب اثر می گذارند.
- به هم چسباندن میکروب ها: در این روش نیز چندین پادتن دخالت دارد به این صورت که پادتن ها چندین میکروب را به هم می چسباند و امکان حرکت آزادانه میکروب وجود ندارد. در صورتی که در روش خنثی سازی میکروب ها می توانستند آزادانه حرکت کنند اما در این روش آزادانه حرکت نخواهند کرد. در این به هم چسباندن میکروب ها یک پادتن می تواند به دو میکروب از یک نوع متصل می شود در حالی که در خنثی سازی چندین پادتن به یک میکروب متصل می شدند.
- رسوب دادن پادگن های محلول: پادگن هایی که به صورت محلول هستند توسط چندین پادتن به صورت نامحلول در می آیند بی اثر می شوند.
- فعال کردن پروتئین های مکمل: در این روش پادتن ها به غشای میکروب ها متصل می شوند. پروتئین های مکمل انتهای پادتن را شناسایی می کنند( منظور از انتهای پادتن سر دیگر پادتن است که یک شاخه است؛ اگر پادتن حرف Y باشد منظور قسمت پایینی پادتن است) در نهایت پروتئین های مکمل فعال می شوند و با ایجاد منفذی در غشای میکروب محتویات سلولی میکروب خارج و میکروب می میرد.در این روش میکروب باید دارای غشا باشد تا پادتن به آن بچسبد.
نکته: سه روش خنثی سازی، به هم چسباندن میکروب ها و رسوب دادن پادگن های محلول باعث افزایش بیگانه خواری می شوند و درشت خوار ها با روش فاگوستوز میکروب و پادتن های متصل به آن ها را می بلعند.
نکته:درشت خوار ها و پروتئین های مکمل می توانند سر دیگر پادتن را شناسایی کنند.
نکته:علاوه بر اینکه پادتن ها باعث افزایش بیگانه خواری می شوند؛ پروتئین های مکمل نیز بیگانه خواری را تسهیل می کنند و باعث افزایش آن می گردند.
سرم
از پادتن ها می توان به عنوان دارو نیز استفاده کرد. به پادتن آماده سرم گفته می شود. سرم هایی که در بیمارستان ها به مریض تزریق می شوند همان پادتن آماده می باشد. در زخم های شدید امکان فعالیت باکتری کزاز وجود دارد. برای جلوگیری از فعالیت باکتری کزاز به بدن بیمار سرم ضد کزاز تزریق می شود.
سرم صذ کزاز همان پادتن ضد کزاز است که در بدن باکتری های کزاز را پیدا و آن ها را نابود و یا بی اثر میکند. علاوه بر این در پادزهر سم مار که به افرادی که دچار مارگزیدگی شده اند تزریق می شود؛ پادتن هایی وجود دارد که سم مار را خنثی می کند.
نحوه عملکرد لنفوسیت T
لنفوسیت T یاخته های خودی که دچار تغییر شده اند را از بین می برد در حالی که لنفوسیت B عوامل بیگانه را از بین می برد لنفوسیت های T یاخته های خودی که در اثر عوامل بیگانه دچار تغییر شده اند (یاخته های آلوده به ویروس) و یاخته های سرطانی را از بین می برد.
نکته: یاخته های سرطانی در صورت عدم کمترل چرخه سلولی یاخته به وجود می آید که در این صورت یاخته های سرطانی بدون کنترل تکثیر می شوند.
لنفوسیت های T پس از شناسایی پادگن ها تکثیر می شوند و در نتیجه لنفوسیت های T کشنده را به وجود می آورند. این لنفوسیت های T کشنده هستند که به یاخته هدف متصل می شوند و پس از اتصال پرفورین و آنزیم ترشح می کنند که این دو عامل باعث مرگ برنامه ریزی شده یاخته هدف می گردد.
نکته:لنفوسیت ها در دفاع غیر اختصاصی نیز نقش داشتند که یاخته های کشنده طبیعی در دفاع غیر اختصاصی با ترشح پرفورین و آنزیم باعث مرگ برنامه ریزی شده یاخته هدف می شدند.
نکته: ابتدا با ترشح پرفورین منفذی در غشای یاخته به وجود می آورند و پس از آن با وارد شدن آنزیم به داخل یاخته باعث مرگ برنامه ریزی شده می شود.
پاسخ اولیه و ثانویه در دفاع اختصاصی
سرعت عمل دفاع اختصاصی نسبت به دفاع غیر اختصاصی کمتر می باشد زیرا در دفاع اختصاصی باید ابتدا پادگن ها شناسایی شوند و پس از آن لنفوسیت ها تکثیر گردند. در حالی که در دفاع غیر اختصاصی این فرایند ها به وقوع نمی پیوندد. پس می توانیم بگوییم دفاع اختصاصی برخلاف دفاع غیر اختصاصی فرایند سریعی نیست. اما اگر پادگنی که از قبل وارد بدن شده است دوباره وارد بدن شود در این صورت پاسخ دفاع اختصاصی نسبت به قبل سریع تر و قوی تر خواهد بود.
- پاسخ ایمنی اولیه حدود یک هفته پس از اولین برخورد با پاگن ها صورت می گیرد.
- پاسخ ایمنی که به وجود می آید از همان ابتدا در شدید ترین حالت خود قرار ندارد بلکه به تدریج و پس از چند روز به اوج خود می رسد.
- در دومین برخورد سرعت پاسخ ایمنی ثانویه بیشتر از اولیه می باشد.
- شدت پاسخ ثانویه بیش از دو برابر پاسخ ایمنی اولیه می باشد.
علت اینکه پاسخ ایمنی ثانویه سریع تر از اولیه می باشد به این خاطر است که پادگن ها در پاسخ ایمنی ثانویه سریع تر شناسایی می شوند اما چرا؟
دستگاه ایمنی اختصاصی دارای حافظه می باشد یعنی پس از اولین برخورد با پادگن خاصی آن را شناسایی و به خاطر می سپارد. زمانی که پس از مدت ها همان پادگن وارد بدن می شود چون که دستگاه ایمنی اختصاصی آن پادگن را به خاطره خود سپرده بود سریع تر آن را شناسایی می کند.
مثه انسانه دیگه! وقتی بهمون مشخصات یکی رو میگن و باهاش دنبال اون میگردیم طول میکشه تا پیداش کنیم اما بعد اینکه دیدیمش دوباره اگه دنبالش بگردیم خیلی سریع قیافش رو ببینیم شناساییش می کنیم.
نحوه ایجاد لنفوسیت های خاطره
گفتیم که لنفوسیت ها پس از اولین برخورد پادگن را به خاطر می سپارند و و در دومین برخودر پاسخ سریع و شدیدی تری را می دهند.
بعد از اینه که اولین برخورد پادگن با لنفوسسیت ها صورت گرفت لنفوسیت ها تقسیم می شوند و علاوه بر لنفوسیت های عمل کنند که شامل لنفوسیت پادتن ساز (در صورتی که لنفوسیت B باشد) و لنفوسیت T کشنده ( در صورتی که لنفوسیت T باشد) لنفوسیت های دیگری را نیز به نام لنفوسیت های خاطره به وجود می آورند.
لنفوسیت های خاطره پس از به وجود آمدن به مدت زیادی در خون باقی می مانند و زمانی که همان پادگن وارد خون شود سریعا شناسایی می کنند و باعث پاسخ سریع و شدید دستگاه ایمنی در برابر آن می شوند.
- پس از اولین برخورد
لنفوسیت ها با پادگن ها تعدادی لنفوسیت عمل کننده که می تواند لنفوسیت پادتن ساز یا لنفوسیت T کشنده باشد تولید می شود.- تعداد لنفوسیت های عمل کنند ای که پس از اولین برخورد تولید می شود دو برابر تعداد لنفوسیت های خاطره است.
- در دومین برخورد لنفوسیت های خاطره با همان پادگن ها این لنفوسیت ها تقسیم می شوند و تعدادی لنفوسیت های عمل کنند و لنفوسیت های خاطره به وجود می آورند.
- تعداد لنفوسیت های خاطره و عمل کننده که در دومین مرحله به وجود می آید دو برابر مرحله اول می باشد.
- همچنین تعداد لنفوسیت های عمل کننده ای که در این مرحله به وجود آمده است همان مرحله اول دو برابر لنفوسیت های خاطره است.( این دو تا نکته رو قاطی نکنین!)
- لنفوسیت های عمل کنند که در برخورد اول به وجود آمده بود در اثر تقسیم لنفوسیت که می توانست B و یا T باشد به وجود آمد اما در برخورد دوم لنفوسیت های عمل کنند بر اثر تقسیم لنفوسیت های خاطره به وجود می آید.
لنفوسیت ها با پادگن ها تعدادی لنفوسیت عمل کننده که می تواند لنفوسیت پادتن ساز یا لنفوسیت T کشنده باشد تولید می شود.